به گزارش آژانس خبری ملت آزاد آنلاین از کرمانشاه، طرح ایجاد منطقه آزاد قصرشیرین پس از چند سال پیگیری نهادی و تصویب مراحل قانونی در دولت، مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام، سرانجام در تیرماه 1401 وارد فاز اجرایی شد و با شعار «قطب توسعه اقتصادی غرب کشور» آغاز به کار کرد. با وجود این، روند اجرای پروژه تاکنون با کندی و ناهماهنگی روبه‌رو بوده و وعده‌های توسعه‌ای آن هنوز به‌طور کامل تحقق نیافته است.
مهم‌ترین چالش پیش‌روی منطقه، عدم نهایی شدن طرح جامع است؛ سندی که باید حدود، کارکرد و امتیازات سرمایهگذاران را مشخص کند. عدم تصویب نهایی طرح در هیئت دولت موجب شده تا بخش خصوصی و سرمایهگذاران در بلاتکلیفی بمانند و ورود سرمایه‌های کلان به منطقه متوقف شود. هم‌زمان زیرساخت‌های ضروری مانند آب، برق، حصارکشی و تعیین اراضی هنوز تکمیل نشده و همین تأخیرها توسعه تولید و صادرات را با مانع روبه‌رو کرده است.
از سوی دیگر، تغییرات مکرر مدیریتی و نبود هماهنگی میان دستگاه‌ها از عوامل مهم کاهش سرعت پیشرفت پروژه به شمار می‌رود. مدیران محلی هشدار داده‌اند که اگر حمایت‌های وزارتخانه‌ها و استانداری کرمانشاه تداوم نیابد، احتمال توقف طرح جدی است. کارشناسان نیز تأکید دارند که تحقق اهداف منطقه آزاد مستلزم ثبات در مدیریت، انسجام تصمیم‌گیری و ایجاد محیطی قابل پیش‌بینی برای سرمایه‌گذاری است.
توسعه منطقه آزاد نیازمند مدیریت منسجم و نگاه ملی است
محمد شفیعی، فرماندار قصرشیرین در نشستی درباره وضعیت منطقه آزاد قصرشیرین اظهار کرد: پروژه منطقه آزاد قصرشیرین در مراحل پایانی تدوین طرح جامع قرار دارد، اما به گفته مدیرعامل منطقه، ادامه روند اجرای آن به میزان حمایت‌ها به‌ویژه از سوی استاندار کرمانشاه در سطح ملی و وزارتخانه‌ها وابسته است. وی هشدار داد در صورت کاهش این پشتیبانی‌ها، احتمال توقف یا نیمه‌تمام ماندن طرح وجود دارد.
بر اساس توضیحات فرماندار قصرشیرین، بخش مهمی از چالش‌های زیرساختی از جمله مشکل تأمین آب منطقه تقریباً برطرف شده است.
وی اعلام کرد: سیاست‌های آبی کشور اقتضا می‌کند تصمیمات مرحله‌ای اتخاذ شود و همین امر موجب تأخیر نسبی در تصویب طرح جامع شده است.
شفیعی عنوان کرد: در زمینه پدافند غیرعامل نیز به دلیل شرایط خاص منطقه و برخی تحولات منطقه‌ای، صدور مجوزها با تأخیر انجام گرفته است. با این حال حدود 7300 هکتار اراضی منطقه آزاد از مرز پرویزخان تا خسروی ثبت شده و استاندار کرمانشاه قصد دارد منطقه خسروی را نیز به محدوده منطقه آزاد الحاق کند.
فرماندار قصرشیرین از آغاز فعالیت‌های عمرانی خبر داد و گفت: پروژه حصارکشی مرز پرویزخان با اعتباری معادل 175 میلیارد ریال به مناقصه رفته است که اجرای آن می‌تواند زمینه تعیین تکلیف نهایی محدوده منطقه را فراهم کند.
وی تأکید کرد: تحقق کامل منطقه آزاد نیازمند مدیریت منسجم و نگاه ملی از سوی همه مسئولان است؛ چرا که مرزهای پرویزخان و خسروی از نقاط بین‌المللی کشور محسوب می‌شوند و توسعه این منطقه تسریع‌کننده تعاملات اقتصادی ایران با کشورهای همسایه خواهد بود.
شفیعی همچنین خاطرنشان کرد که استاندار کرمانشاه با جدیت موضوع را دنبال می‌کند و خواست مردم درباره تعیین تکلیف پلاک خودرو و آغاز فعالیت‌های اجرایی را مطالبه‌ای به‌جا و قابل پیگیری دانست.
انتقاد از کندی توسعه منطقه آزاد قصرشیرین؛ از کاغذبازی‌های اداری تا فقدان مأموریت تخصصی
سهراب دل‌انگیزان، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه رازی کرمانشاه در گفت‌وگو با خبرنگار ملت آزاد آنلاین در کرمانشاه، با اشاره به نقش حیاتی مناطق آزاد در توسعه اقتصادی کشور، اظهار کرد: مناطق آزاد در سراسر جهان با هدف تمایز از سرزمین اصلی و برخورداری از قوانین و تسهیلات ویژه طراحی می‌شوند تا بتوانند سرمایهگذاران، صاحبان اندیشه و کارآفرینان برتر را به خود جذب کنند.
وی با بیان اینکه این مناطق باید بستری برای جذب سرمایه مالی و انسانی و همچنین انتقال فناوری به سرزمین مادری باشند، افزود: مناطق آزاد زمانی می‌توانند موفق عمل کنند که علاوه بر جذب سرمایه و سرمایه‌گذار، زمینه توسعه محلی از جمله کاهش نرخ بیکاری، افزایش اشتغال و جذب جمعیت متخصص و نخبه را نیز فراهم کنند.
دل‌انگیزان تصریح کرد: برای تحقق این اهداف، نیاز است زیرساخت‌های لازم در دو بخش سخت و نرم توسعه پیدا کند؛ زیرساخت‌های سخت شامل امکاناتی چون آب، برق، جاده، انرژی، فرودگاه و تسهیلات هتلینگ و انبارداری است و زیرساخت‌های نرم شامل قوانین و مقررات تسهیل‌شده در حوزه‌های کار، تأمین اجتماعی، گمرکات، استخدام و همچنین رفع موانعی مانند نیاز به ویزا برای تردد سرمایهگذاران و فعالان اقتصادی می‌شود.
اتلاف وقت مدیران در پیگیری‌های اداری به جای جذب سرمایه‌گذار
این استاد دانشگاه رازی با انتقاد از روند کند توسعه منطقه آزاد قصرشیرین، خاطرنشان کرد: از زمان آغاز طرح ایجاد این منطقه تاکنون، دست‌کم سه دولت درگیر این موضوع بوده‌اند. با وجود گذشت سال‌ها، بسیاری از چارچوب‌های اداری و مدیریتی این منطقه هنوز تعیین تکلیف نشده و همین امر باعث شده بخش زیادی از وقت مدیران منطقه صرف پیگیری‌های اداری و کاغذبازی‌های بی‌مورد شود، در حالی که باید تمرکز آنان بر جذب سرمایه‌گذار خارجی و داخلی باشد.
دل‌انگیزان افزود: عدم وجود تسهیلات مناسب اداری علاوه بر کند کردن فرآیند توسعه، انگیزه مدیران و فعالان اقتصادی را کاهش می‌دهد.
وی تأکید کرد: حمایت جدی نمایندگان محلی و استانی از منطقه آزاد قصرشیرین امری ضروری است، زیرا مناطق آزاد در محدوده جغرافیایی استانها قرار دارند و باید همه ظرفیت‌های استانی از جمله نمایندگان مجلس و دستگاه‌های اجرایی برای رشد و شکوفایی آنها بسیج شوند.
این کارشناس اقتصادی گفت: منطقه آزاد قصرشیرین به لحاظ موقعیت جغرافیایی خاص خود در مجاورت شهرهای مرزی و نزدیک به عراق، می‌تواند نقش کلیدی در توسعه استان ایفا کند. اما تحقق این ظرفیت‌ها مستلزم هماهنگی و حمایت همه‌جانبه وزارت اقتصاد، نهادهای ملی و استانی و نماینده محلی در مجلس است تا زیرساخت‌های این منطقه به‌طور جدی تقویت شود و از حالت اداری و بروکراتیک خارج شود.
چالش انتقال زمین و لزوم انتخاب فازهای عملیاتی کوچک‌تر
دل‌انگیزان با اشاره به مشکلات و فرصت‌های پیش روی منطقه آزاد قصر شیرین افزود: یکی از اساسی‌ترین مشکلاتی که در مسیر جذب سرمایهگذاران وجود داشته، مسائل قانونی مربوط به انتقال زمین به سرمایهگذاران است.
وی با بیان اینکه برخی سرمایهگذاران قبلی به علت اختلال در فرآیندهای قانونی انتقال زمین با مشکلات جدی روبه‌رو شدند، افزود: اگر این مشکل هنوز مرتفع نشده باشد، باید مسیر قانونی مشخص و سریعی برای حل آن طراحی و اجرا شود، چراکه بدون رفع این مانع، ورود سرمایهگذاران جدید به منطقه با چالش جدی مواجه خواهد بود.
دل‌انگیزان خاطرنشان کرد: حوزه جغرافیایی منطقه آزاد قصرشیرین از پرویزخان تا خسروی حدود 8000 هکتار وسعت دارد که تأمین زیرساخت برای کل این حوزه، سرمایه عظیمی می‌طلبد. بنابراین منطقی است که برای شروع کار، بخش کوچکتری از این محدوده انتخاب و زیرساخت‌های آن تأمین شود تا با سرمایه‌گذاری کمتر، روند جذب سرمایه‌گذار آغاز گردد.
وی تصریح کرد: یکی از بهترین روش‌های جهانی برای تأمین زیرساخت، استفاده از مدل‌های قراردادی B.O.T یا به تعبیر ساده بساز، سود ببر، تحویل بده است. این مدل در کشورهایی مانند ترکیه طی قراردادهای 20 تا 30 ساله به‌کار گرفته شده و کل زیرساخت‌ها با آن شیوه ساخته شده است.
استاد دانشگاه رازی اضافه کرد: انتظار می‌رود تاکنون تعدادی سرمایه‌گذار داخلی و خارجی برای اجرای زیرساخت‌ها در بخش منتخب منطقه آزاد قصرشیرین، با این مدل یا روش‌های مشابه انتخاب شده باشند تا کار عملیاتی آغاز شود.
منطقه آزاد قصرشیرین فاقد مأموریت تخصصی
دل‌انگیزان با بیان اینکه مناطق آزاد موفق معمولاً دارای تخصص و مأموریت مشخص هستند، گفت: بر اساس تجربه جهانی، منطقه آزاد کیش در حوزه گردشگری، قشم در حوزه صنایع و تجارت دریایی و ارس در حوزه صنایع سنگین و کشاورزی تخصص یافته‌اند. منطقه آزاد قصرشیرین نیز با سابقه تجاری 250 ساله و نقش تاریخی خود در دوران قاجار به‌عنوان مسیر اصلی ورود کالا به کشور، باید مأموریت و تخصص اقتصادی مشخصی داشته باشد که این موضوع هنوز به‌طور شفاف بیان و اجرایی نشده است.
وی با اشاره به نقش شهرداری‌ها در تعامل با مناطق آزاد تأکید کرد: هرچند شهرداری‌های اطراف، مانند شهرداری قصرشیرین، در محدوده رسمی منطقه آزاد قرار ندارند، اما وظیفه خدمات‌دهی و پشتیبانی از آن را برعهده دارند و این تعامل می‌تواند در جذب جمعیت و نیروی متخصص مؤثر باشد.
در حالی که کارشناس اقتصادی سهراب دل‌انگیزان بر فقدان زیرساخت‌های نرم و سخت، بروکراسی اداری و عدم تعریف مأموریت تخصصی به عنوان موانع اصلی توسعه منطقه آزاد قص شیرین تأکید دارد، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قصرشیرین، رضا قبادی‌مهر، از پیشرفت‌های ملموس اجرایی در ماه‌های اخیر خبر می‌دهد.
سهمیه 200 میلیون دلاری کالای تجاری برای منطقه آزاد قصرشیرین
رضا قبادی‌مهر، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری قصرشیرین نیز به تشریح روند شکل‌گیری و توسعه این منطقه آزاد جدید پرداخت و اظهار کرد: در تیرماه سال 1401 با موافقت مدیریت اجرایی، فعالیت منطقه آزاد قصر شیرین آغاز شد؛ در آن زمان هیئت مدیره تشکیل نشده بود و کارها تحت مدیریت اجرایی پیش رفت. گرچه بسیاری از اقدامات بدون وجود هیئت مدیره ممکن نبود، اما در آن دوره فعالیت‌های خوبی انجام شد.
وی ادامه داد: در فروردین 1403، هیئت مدیره منطقه آزاد قصرشیرین برای نخستین بار مستقر شد و از آن پس بسیاری از تصمیمات مهم و امور اجرایی با تایید و نظارت هیئت مدیره پیگیری شد. ما تلاش کردیم مسیر توسعه منطقه را با حفظ و تکمیل پروژه‌های قبلی و طرح موضوعات جدید هموار کنیم.
مدیرعامل منطقه آزاد قصرشیرین به چالش‌های تحریمی و محدودیت‌های مراودات اقتصادی با کشورهای خارجی اشاره کرد و گفت: با وجود مشکلات ناشی از تحریم‌ها، تمرکز ما بر توسعه زیرساخت‌ها و ارتقاء ظرفیت‌های منطقه آزاد بوده است. ما در منطقه آزاد قصرشیرین و تمامی مناطق آزاد کشور بر مبنای درآمدهای حاصل از فعالیت‌ها و عوارض مرتبط فعالیت می‌کنیم و هیچ بودجه دولتی دریافت نمی‌کنیم.
قبادی‌مهر افزود: امسال سهمیه 200 میلیون دلاری کالای تجاری برای منطقه آزاد قصرشیرین در نظر گرفته شده و طبق قانون، ما مجاز به اعمال تخفیف تا سقف 15 درصد از عوارض صادرات کالا هستیم که این موضوع مشوق مهمی برای بازرگانان و فعالان اقتصادی منطقه است.
مجوز واردات خودرو از منطقه آزاد قصرشیرین تنها برای فعالان اقتصادی
وی همچنین تفاوت قوانین مناطق آزاد قدیم و جدید را توضیح داد و گفت: در مناطق آزاد جدید که از سال 1401 تأسیس شده‌اند، ورود و خرید خودرو تنها برای فعالان اقتصادی منطقه آزاد مجاز است، در حالی که در مناطق آزاد قدیمی مثل انزلی، کیش و قشم هر فردی می‌تواند خودرو وارد کند.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قصرشیرین با تأکید بر اهمیت دریافت پلاک خودرو ویژه منطقه آزاد، عنوان کرد: پلاک شماره 88 مخصوص قصرشیرین است که برای نخستین بار در بین مناطق آزاد جدید کشور دریافت شده است. این موفقیت بزرگ با حمایت و همکاری سردار حسینی و دیگر نهادهای مرتبط به دست آمد و این پلاک متمایز، نشانه هویت قانونی و توسعه‌ای منطقه آزاد قصرشیرین است.
قبادی‌مهر خاطرنشان کرد: گمرک ایران نیز با استقرار و صدور مجوزهای لازم، زمینه را برای ورود و تردد قانونی خودروهای فعالان اقتصادی در منطقه آزاد فراهم کرده است و به زودی شاهد حضور فعالان اقتصادی در این زمینه خواهیم بود.
چالش‌های واگذاری زمین‌ها و برنامه‌ریزی برای توسعه زیرساخت‌ها
وی بیان کرد: با پیگیری‌های مستمر هیئت مدیره و تلاش شبانه‌روزی کارکنان فعال منطقه آزاد، کد گمرکی به صورت رسمی به نام منطقه آزاد قصرشیرین ثبت شده است. این موفقیت بزرگی برای ما به شمار می‌رود و مسئولان گمرک استان نیز از روند پیشرفت کار مطلع هستند.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قصرشیرین درباره وضعیت واگذاری زمین‌ها گفت: قبل از تبدیل شدن منطقه به منطقه آزاد، این محدوده تحت عنوان منطقه ویژه اقتصادی فعالیت می‌کرد که در آن زمان 74 قطعه زمین واگذار شده بود. اما انتقال اسناد رسمی زمین‌ها به دلیل مشکلات قانونی به تعویق افتاد و فقط 12 قطعه از این زمین‌ها اکنون در حال فعالیت و بهره‌برداری هستند که شامل مخازن سوخت و چند کارخانه تولیدی است.
قبادی‌مهر افزود: باقی زمین‌ها به دلیل مشکلات حقوقی و قضایی در سیستم‌های قضایی قصرشیرین و استان کرمانشاه در حال پیگیری است. ما بر این باوریم که راه حل منطقی تعامل و همکاری است؛ یعنی کسانی که زمین گرفته‌اند یا باید شروع به فعالیت کنند تا فرصت بیشتری دریافت کنند یا اگر قصد دلالی و احتکار زمین دارند، ما اجازه چنین اقدامی را نخواهیم داد.
واگذاری زمین جدید در منطقه آزاد قصرشیرین در گرو تصویب طرح جامع است
وی تاکید کرد: سند زمین‌های منطقه آزاد قصرشیرین به دلیل عدم تصویب طرح جامع مناطق آزاد هنوز صادر نشده است. هیئت مدیره تاکنون مجوز واگذاری زمین‌های جدید را صادر نکرده و این مسئله به خاطر نبود طرح جامع است که به نوعی قانون اساسی مناطق آزاد محسوب می‌شود.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قصرشیرین گفت: در حال حاضر حدود 1000 هکتار از 7223 هکتار گستره منطقه آزاد از پرویزخان تا خسروی در حال آماده‌سازی زیرساخت‌ها و توسعه فعالیت‌هاست تا بتوانیم برنامه‌های توسعه‌ای خود را به مرحله اجرا برسانیم.
قبادی‌مهر با بیان اینکه حوزه تخصصی منطقه آزاد قصرشیرین شامل دو بخش اصلی است، اظهار داشت: یکی حوزه صادرات و دیگری تولید که شامل صنایع تبدیلی و صادرات مجدد است؛ به این صورت که مواد اولیه از خارج وارد شده، فرآوری می‌شود و دوباره صادر می‌شود که این موضوع فرصت اشتغال‌زایی قابل توجهی دارد.
وی در پاسخ به سوالی درباره رابطه منطقه آزاد با شهرداری‌ها گفت: مناطق آزاد جدید مانند قصرشیرین هیچ دخالتی در حوزه شهر و خدمات شهری ندارند و قانون نیز هیچ تکلیفی برای ارائه خدمات شهری به آنها بر عهده ما نگذاشته است. مسئولیت ما بیشتر محدود به مسئولیت‌های اجتماعی و همکاری با نهادها و ارگان‌های مرتبط است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قصرشیرین افزود: شهرداری قصر شیرین به دلیل درآمد محدود از عوارض، مشکلات مالی دارد و ما در منطقه آزاد تلاش می‌کنیم با همکاری نهادهای استانی شرایطی فراهم کنیم که شهرداری بتواند از ظرفیت‌های منطقه آزاد برای کسب درآمد بهره‌مند شود.
قبادی‌مهر درباره ترکیب هیئت مدیره توضیح داد: تصمیم‌گیری در خصوص ترکیب هیئت مدیره بر عهده وزارتخانه‌ها و هیئت دولت است و نه شخص بنده یا استان. هیئت مدیره ما ترکیبی از مدیران توانمند است که در یک سال گذشته کارنامه خوبی ارائه داده‌اند.
وی درباره روند صدور مجوزها و توسعه زیرساخت‌ها بیان کرد: برای ساخت یک ساختمان شش طبقه در شهر معمولاً دو سال طول می‌کشد تا مجوزها صادر شود، اما در منطقه آزاد ما این روند بسیار تسهیل شده است. به عنوان مثال، بیش از 200 شرکت در منطقه ثبت شده که حدود 30 شرکت مجوز رسمی دریافت کرده و به برخی از آنها زمین نیز واگذار شده است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قصرشیرین تاکید کرد: برای واگذاری زمین و شروع فعالیت اقتصادی در منطقه آزاد، تصویب طرح جامع منطقه ضروری است. این طرح یک قانون کلان و ملی است که مسائل زیست محیطی و دیگر ملاحظات را در بر می‌گیرد. در حالی که طرح جامع منطقه آزاد قشم پس از بیش از 20 سال هنوز تصویب نشده، ما در قصرشیرین روند تصویب طرح جامع را با جدیت پیگیری می‌کنیم.
قبادی‌مهر به همکاری خوب استاندار کرمانشاه اشاره کرد و گفت: برای صدور مجوزهای زیست محیطی، همکاری نزدیکی با استانداری داریم و استاندار همواره به صورت شبانه‌روزی پاسخگوی درخواست‌ها و پیگیری‌های ما بوده‌اند که این همراهی نقطه قوت بزرگی برای توسعه منطقه محسوب می‌شود.
بدون تردید، منطقه آزاد قصرشیرین می‌تواند تبدیل به نماد موفقیت توسعه مرزها، صادرات و اشتغال در غرب کشور شود، ولی این امر موکول به آن است که دستگاه‌های اجرایی، سرمایهگذاران و نمایندگان منطقه با هم‌افزایی، شفافیت و برنامه‌ریزی منظم وارد میدان شوند. در غیر این صورت، ظرفیت‌های بالقوه باقی خواهد ماند و وعده‌ها به عنوان آرزوهایی دست‌نیافتنی ثبت خواهد شد.
انتهای پیام/
دیدگاهتان را بنویسید